Zo blijven zelfstandig ondernemers Peter en Petra vakspecialist in de Informatiemanagement-branche

Starten als zelfstandig vakspecialist neemt naast vrijheid in keuzes ook onzekerheden met zich mee: Je bent als ondernemer vrij om te kiezen welke opdrachten je uit wil voeren, al kan de noodzaak om relevant te blijven binnen een bepaald vakgebied, of voor een bepaalde opdrachtgever voor onzekerheid zorgen. Opdracht Overheid sprak zelfstandig vakspecialisten Peter van Engelen en Petra van de Weitgraven over netwerken, de onzekerheden van zelfstandig ondernemers en de waarde van het platform in de zoektocht naar een nieuwe opdracht.

Wat antwoorden jullie op het moment dat jullie worden gevraagd naar wat een ZZP’er of vakspecialist in de informatiebeheer branche precies doet?

Peter: Er is bij een opdrachtgever vaak een behoefte. De behoefte van deze opdrachtgever wil je zo goed mogelijk invullen. Deze invulling is denk ik de taak van een ZZP’er. Als ZZP'er moet je luisteren naar de behoefte van de klant, ook al ben je het daar misschien niet direct mee eens. Je moet daarbij integer zijn. Het draait namelijk niet alleen om het aantal uren dat je maakt. Je werkt naar de invulling van een bepaald product toe, en je moet aan zijn verwachtingen zien te voldoen.

In leveren van waarde, waar zit dan precies het verschil tussen het 'in loondienst zijn voor een langere tijd' en het 'hebben van meerdere opdrachtgevers'?

Petra: Juist door het vele switchen tussen verschillende werkgevers en klanten kun je de antwoorden of invullingen van de behoefte van andere opdrachtgevers beter vinden. Mijns inziens weet vaak zelfs de opdrachtgever niet eens waar hij of zij behoefte aan heeft. Veel opdrachtgevers kennen niet alle mogelijke oplossingen op bepaalde problemen, of antwoorden op bepaalde vragen. Iemand vraagt iets vanuit wat diegene weet, terwijl datgene wat je nog niet weet aan mij als deskundige is om uit te zoeken en voor te leggen.

Peter: Dat is misschien ook wel de kracht van een ZZP’er: Je hebt meer kennis doordat je veel opdrachten tegelijkertijd doet. Daardoor doe je enorm veel kennis op, terwijl je, als je in loondienst bent, je op 1 plek zit, waardoor je slechts omringd wordt door de kennis om je heen. Op het moment dat je veel wisselt, heb je per jaar meerdere opdrachten. Over een langere tijd zorgt dat voor een verscheidenheid aan klanten en verzamelde informatie. Daardoor ben je altijd een verassing voor je opdrachtgever.

Ik denk dat het voor veel zelfstandig ondernemers ook een zekere mate van onzekerheid met zich mee kan brengen?

Peter: We kwamen bij uiteindelijk bij KBenP terecht omdat het budget bij onze toenmalige werkgever op was. Dan zit je ineens zonder inkomen, wat de onzekerheid van het leven als zelfstandig ondernemer zeker naar voren laat komen. We hebben natuurlijk ook in 2008 tot 2013 met de crisis gehad dat iedereen er door bezuinigingen uit moesten. Toen hebben wij nog het geluk gehad om bij de overheid in dienst te komen. We moesten toen echter wel weer 5 jaar in dienst. Dat is niet zo gemakkelijk als je je hele leven zelfstandig ondernemer bent geweest.

Ja, want wat gebeurt er precies op het moment dat er geen aanbod van opdrachten is? Dan is het voor zelfstandig ondernemer lastig om te bepalen wat te doen lijkt me?

Peter: Je moet je voorstellen dat in 2008 iedere gemeente nog bezig was met papier, een soort hybride situatie. In de omslag naar digitaal en zaakgericht werken hebben we continu aan de ontwikkelkant van het spectrum gezeten, naar ontwikkelingen gekeken en die gevolgd. Het is dus altijd belangrijk om nieuwe kennis te verzamelen, en kansen voor jezelf te ontwikkelen.

Met nieuwe kennis verzamelen bedoel ik dat je initiatief moet nemen en touw moet trekken. Blijf die veranderingen mee maken, want op het moment dat je daarin meegaat is er altijd vraag. Dat is een hele belangrijke factor om als ZZP’er in de markt te blijven.

Gaat het dan ook om vraag creëren door te ontwikkelen en te specialiseren?

Peter: Zeker. In 2007 gingen wij bij gemeente Papendrecht werken met het fenomeen zaakgericht werken. In die tijd hebben wij daar direct vorm aan gegeven, waardoor de gemeente aan het eind van het jaar al overschakelde naar een digitale werkvloer. Dat zorgde voor een snelle start vanaf 1 januari, waardoor je een geheel eigen markt hebt gecreëerd.  

Petra: Ik denk dat je heel anders denkt als zelfstandig ondernemer. Je denkt anders, je denkt als een ondernemer. Dat is zo’n enorm verschil met mensen die niet ondernemen.

Waar zie je dat precies in qua competenties en kwaliteiten?

Peter: Ik denk dat je van huis uit zeker met bepaalde structuren moet kunnen werken. Je moet uit jezelf een drift hebben om te ordenen. Je moet ook gedreven zijn, en een gevoel krijgen in de vorm van intrinsieke motivatie. Ik ben vroeger zelf als ondernemer begonnen als snackbar, waar je in tegenstelling tot een groot bedrijf alles zelf doet. Wat ik naast de bedrijfsvoering heb geleerd is de sociale kant van ‘het werken’. Je moet met mensen om kunnen gaan, naar ze kunnen luisteren en ze meenemen in het verhaal. Er zijn immers altijd verschillende mensen van rangen en standen, en heb daarbij via mijn verleden geleerd daar mee om te gaan.

En hoe halen jullie dan die onzekerheid van een steeds wisselend aanbod dan weg/hoe gaan jullie daar mee om?

Peter: Ik moest na mijn vorige werk weer helemaal onderaan de ladder beginnen: Toen heb ik geprobeerd om mezelf zo te ontwikkelen, met modules en een computer, dat ik bij de gemeente terecht ben gekomen. Daarbij moest ik leidinggeven aan een afdeling die uiteindelijk beter ging draaien.

Waar je allereerst voor moet zorgen is dat je een achterban hebt: Op het moment dat die achterban aan het begin niet zo groot is, moet je ervoor zorgen dat je deze achterban vergroot. Je moet altijd een soort community of netwerk hebben, zodat je altijd op iemand terug kan vallen.

Je moet investeren. Alles wat ik in eerste instantie verdien investeer ik in mijn eigen bedrijf. Ik ken iemand die failliet is gegaan omdat hij maar 1 opdracht aan nam. Op het moment dat die opdracht wegvalt, en je moet vragen om nieuw werk, komt dat ook minder professioneel over.

Waar letten jullie op in de zoektocht naar een nieuwe opdracht?

Peter: Er moet voor mijn gevoel een kleine uitdaging inzitten: Niet dat je zoiets hebt van “Dat heb ik al honderd keer gedaan”.  Ik vind het sociaal contact ook erg belangrijk.

En waarom is dat zo belangrijk? Dat sociale?

Petra: Omdat je wel eens te maken kunt hebben met groepen die misschien wat minder snel/minder goed met elkaar overeenkomen. Op het moment dat je daar als zelfstandig ondernemer komt, kun je jezelf onderscheiden door als verbindende schakel op te treden.

Peter: Je moet ook een teamplayer zijn: Je kunt alleen als team iets bereiken. Door samen te werken met een afdeling, gericht op die sociale factor, dat communicatieve en het mensen mee trekken is daarbij belangrijk. Je komt daar als vakspecialist om mensen te helpen, je komt alleen als er een behoefte is of problemen zijn.

Petra: Ik denk ook dat je als zelfstandig ondernemer meer uit durft te proberen: Als startende ondernemer kun je misschien onzeker zijn, maar het draait toch om het durven doen! Het verschil tussen een vaste dienst en het zelfstandig ondernemen is dat je als zelfstandig ondernemer meer durft en ook de mogelijkheid hebt om te blijven proberen. Als het niet lukt, ligt het niet direct altijd aan jou. De dynamiek is namelijk altijd verschillend bij verschillende ondernemingen.

Peter: Het is eigenlijk net als een elftal. Als je niet de goede teamplayers hebt, dan loop je zelf ook met je energie vast en is de kans van slagen eigenlijk klein. De zelfstandig ondernemer is dan vaak degene met de competenties die je op dat moment goed kunt gebruiken.

Petra: En enthousiasme, enthousiasme is ook zeker belangrijk!

Op het gebied van Opdracht Overheid als doorschakelende factor: Hoe is het platform voor jullie van waarde geweest in het vinden van een nieuwe opdracht?

Petra: Ik was zeer blij met opdracht overheid. Alles was eigenlijk goed geregeld.

Peter: Het voordeel van het benaderen van Opdracht Overheid is dat je niet zelf de markt in de gaten hoeft te houden. Als je naast je eigen werkzaamheden ook nog je eigen acquisitie moet doen, in de vorm van klantbenadering en het maken van afspraken, dan leidt dat af van andere zaken. De ene ondernemer is bijvoorbeeld minder goed in het acquisitie gedeelte en beter in andere zaken, de andere is beter op de werkvloer.

KBenP gaf voor ons de oplossing door deze acquisitie over te nemen: Dat was voor ons enorm waardevol bij het aflopen van de samenwerking bij onze vorige opdrachtgever. Daarbij biedt het platform van Opracht Overheid ook het aanbod dat voor ons van waarde is. Zij hebben opdrachten op het juiste niveau, waar wij ook op in willen stromen.

Peter: En dat geeft ook weer een gevoel van zekerheid. Op het moment dat deze opdracht afloopt, heb ik een goed gevoel bij het platform in de zoektocht naar een nieuwe opdracht.

Het platform neemt de onzekerheid bij ZZP’ers dus ook weg?

Peter: Ik vond de voorbereiding van het sollicitatiegesprek van Petra ook top!

Petra: Oh ja, de voorbereiding! Die vond ik ook goed, het advies dat ik tijdens dat gesprek nog kreeg. De dag dat online dat sollicitatiegesprek zou plaatsvinden, hebben wij via Teams overlegt wat ik kon verwachten en wat ik beslist moest vragen! Dat was enorm handig, want ik kreeg ook echt goede tips: Geen beginnerscursus solliciteren, maar echt heel goed.

Peter: Ja, Opdracht Overheid brengt het natuurlijk ook vol vertrouwen. Ze bemiddelen en communiceren goed, zodat je weet waar je aan toe bent. Dat vond ik enorm waardevol!

Als jullie een tip mochten geven aan je jongere zelf als zelfstandig ondernemer. Wat zou die tip dan zijn?

Petra: Als het een tip in het algemeen zou zijn: Durf het te doen! Ik vind dat mensen ergens snel tegenop kijken, of geschrokken zijn van een bepaalde omgeving of functie. Ik zou tegen iedereen juist willen zeggen: Doe het, wees niet bang, en heb vertrouwen in jezelf als ondernemer. Durf eigenwijs te zijn en geloof in je eigen mening en expertise.

Peter: Volg inderdaad je eigen visie: Je opdrachtgever kan natuurlijk ook blijven hangen in een eigen visie. Dat is juist hetgeen waar je als zelfstandig ondernemer voor moet waken. Durf op zo’n moment ook in te grijpen.

En Peter?

Peter: Ik zou altijd het nieuwste blijven leren. Los van alleen maar kennis verzamelen, richt je op relevante onderwerpen. Alles wat voor iedereen bereikbaar is is niet zozeer interessant. Vis de krenten uit de pap en zorg ervoor dat je continu een stap voorloopt op anderen om jezelf zo te ontwikkelen als specialist.

Dus kennis op doen in de nieuwste zaken?

Peter: Het is zonde om je bijvoorbeeld nu te oriënteren in hetgeen waar de overheden nu mee werken. Je moet proberen het verhaal van A tot Z in beeld te krijgen. In die processen gaat immers veel tijd en geld verloren. Als je nu een methode gaat verzinnen die over 5 jaar is ingehaald, dan is dat leuk voor 5 jaar, maar daarna ben je hem kwijt. Altijd het nieuwste van het nieuwste blijven volgen.

Petra: Let daarbij ook niet per se alleen op bewaren. Leg de focus op de kwaliteit van de data en de waarborging daarvan! Anders kan je bewaren wat je wil, anders kan je het weggooien. Stuur dus op het waarborgen van de kwaliteit van de data, en dat je focust verlegd wordt!