De wet DBA uitgelegd: Hoe heeft deze wet invloed op mij als zzp'er?

De wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is bedoeld om zzp’ers en opdrachtgevers duidelijkheid te geven over de aard en structuur van mogelijke arbeidsrelaties. In dit artikel bespreken we het belang van de Wet DBA en hoe deze wet werkt. Daarnaast vertellen we je meer over de verplichtingen die zowel zzp’ers als opdrachtgevers dienen na te leven in het aangaan van een arbeidsrelatie als opdrachtnemer en opdrachtgever.

Waarom de wet DBA?

De wet DBA werd in 2016 geïntroduceerd als vervanger van de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR). De VAR bood zzp’ers toentertijd de mogelijkheid om hun status als zelfstandige aan te tonen via een zogenoemde VAR-wuo verklaring: Deze regeling gaf zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers de verantwoordelijkheid om de aard van hun werkrelatie aan te geven bij de Belastingdienst. Deze oude regelgeving liet echter ruimte voor mogelijke 'schijnzelfstandigheid' onder freelancers. De regelgeving gaf partijen mogelijkheden om misbruik te maken van fiscale voordelen die zelfstandig ondernemerschap bood ten opzichte van loondienst.

Vanaf 2016 tot heden dienen opdrachtgevers en opdrachtnemers daarom de Wet DBA te hanteren. Via door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomsten, is het voor beide partijen nu mogelijk om zekerheid te verkrijgen omtrent hun arbeidsrelatie. Het voornaamste doel van de Wet DBA is het voorkomen van schijnzelfstandigheid, door heldere criteria vast te stellen die het onderscheid tussen zelfstandig ondernemerschap en een dienstverband duidelijk markeren.

Hoe werkt de wet DBA?

De Wet DBA vereist dat opdrachtgevers en zzp'ers een overeenkomst opstellen om hun samenwerking binnen een opdracht of project te beschrijven. De Belastingdienst heeft hiervoor goedgekeurde modelovereenkomsten beschikbaar gesteld die hiervoor gebruikt kunnen worden. Deze overeenkomst dient de aard van de relatie te verduidelijken en moet aantonen dat er geen sprake is van een verborgen dienstverband. Wordt er gewerkt in een werkgever-werknemer relatie, of is er sprake van zelfstandig ondernemerschap met een opdrachtgever? In een dergelijke gesloten overeenkomst worden de afspraken tussen opdrachtgever en opdrachtnemer weergegeven. Voor de beoordeling door de Belastingdienst of de freelancer daadwerkelijk als zelfstandige kan worden beschouwd, is het echter veel belangrijker of de afspraken in de overeenkomst in de praktijk worden nageleefd.

De modelovereenkomst

Het is als freelancer belangrijk om de modelovereenkomst zorgvuldig in te vullen: Deze overeenkomst biedt immers inzicht in de aard van de werkrelatie en maakt duidelijk dat er geen sprake is van een dienstverband tussen werknemer en werkgever. Het is zaak om dit dienstverband samen met je opdrachtgever te bepalen. Afhankelijk van jouw situatie heeft de belastingdienst een specifieke modelovereenkomst uitgewerkt. Schrijf jij je in op één van onze opdrachten? Dan zorgt onze contractmanager, afhankelijk van de arbeidsrelatie voor een passende overeenkomst.

De wet DBA in praktijk

Volgens de Belastingdienst is er sprake van loondienst op het moment dat er aan alle drie de volgende kenmerken wordt voldaan:

1. De mogelijkheid tot werkgeversgezag

Als professional die als zelfstandige uitvoering geeft aan een opdracht dien je een zekere mate van zelfstandigheid en vrijheid te hebben. Je dient de opdracht naar eigen inzicht uit te voeren, zonder dat een opdrachtgever direct toezicht uitoefent over de manier waarop jij werk levert.

Om erachter te komen of je onder het gezag van een (eind)opdrachtgever actief bent, stel jezelf de volgende vragen:

• Kan de (eind)opdrachtgever bepalen hoe, wanneer, waar en met wie je aan de opdracht werkt?

• Kan de (eind)opdrachtgever bepalen hoeveel uur of hoeveel dagen per week je aan jouw opdracht werkt?

• Als je met anderen moet samenwerken, kan jouw opdrachtgever zich dan bemoeien met die samenwerking?

• Als je hetzelfde werk doet als werknemers van jouw (eind)opdrachtgever: kan jouw (eind)opdrachtgever jou dezelfde aanwijzingen en instructies geven als de werknemers?

Is het antwoord 1 of meer keer 'Ja', dan is dat een sterke aanwijzing voor een gezagsverhouding.

2. De verplichting tot het leveren van (persoonlijke) arbeid

Dit kenmerk houdt in dat een opdrachtgever jou als opdrachtnemer moet kunnen vervangen door een andere persoon met vergelijkbare vaardigheden, kwalificaties en competenties. Als de opdrachtgever deze vrijheid heeft om jou te vervangen, wordt dit beschouwd als een aanwijzing dat de arbeidsrelatie meer opdrachtgever-opdrachtnemer gericht is dan op werkgever-werknemer. De opdrachtgever heeft geen sterke afhankelijkheid van jou en zou het werk ook door een ander kunnen laten uitvoeren.

3. De verplichting de verrichte arbeid te belonen

Met dit kenmerk wordt bedoeld dat een zelfstandige (zzp'er of freelancer) geen recht heeft op doorbetaling tijdens ziekte en vakanties, of als er geen werkzaamheden zijn verricht.

Vragen ter verduidelijking rechtmatige inzet conform Wet DBA

Om te verduidelijken of een opdracht door een zelfstandige professional onder eigen verantwoordelijkheid kan worden uitgevoerd, kijken onze (eind)opdrachtgevers naar de beantwoording van de volgende vragen:

1. Welk probleem lost de inhuur van de kandidaat op; en welke specifieke kennis brengt hij/zij mee die binnen de eigen organisatie niet te vinden is?

2. Welke resultaten zijn behaald aan het einde van de opdracht?

3. Voert de kandidaat dezelfde werkzaamheden uit als vaste interne medewerkers?

4. Mag de kandidaat zichzelf vervangen om de opdracht tijdelijk dan wel volledig uit te voeren?

5. Maakt de kandidaat gebruik van eigen hulpmiddelen (zoals een laptop, telefoon, etc.)?

6. Hoeveel vrijheid heeft de kandidaat om eigen methoden en technieken toe te passen in de uitvoering van de opdracht?

7. Vindt er evaluatie plaats van opgeleverde werkzaamheden?

8. Moet de kandidaat beschikbaar zijn tijdens de werktijden die gelden voor de vaste medewerkers die in loondienst zijn en moet de kandidaat ook fysiek tijdens deze tijden op kantoor zijn?

Afhankelijk van de beantwoording van bovenstaande vragen, blijkt of een opdracht onder Leiding en Toezicht van de (eind)opdrachtgever valt (geen mogelijkheid voor inzet van een zelfstandige) of onder eigen verantwoordelijkheid wordt uitgevoerd (wél mogelijkheid voor inzet van een zelfstandige).

Handhaving van de wet DBA

Per 1 januari 2025 eindigt de overgangsperiode van de veelbesproken Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie, of Wet DBA. Deze wet werd in 2016 door het kabinet Rutte-II ingevoerd om mogelijke schijnzelfstandigheid van zzp’ers te voorkomen. Het einde van deze overgangsperiode betekent dat de Belastingdienst vanaf 1 januari 2025 ook actief zal gaan handhaven op schijnzelfstandigheid. Wat betekent dit concreet voor freelancers en zzp’ers? In dit artikel vertellen we je meer over actualiteiten rondom de wet DBA, wat de gevolgen zijn, en welke impact dit heeft op onze werkwijze en overeenkomsten.

Onze Contractmanagers staan voor u klaar met de juiste (model)overeenkomsten, rekening houdend met de Wet DBA.

Nog belangrijker dan het sluiten van een modelovereenkomst is echter, dat de afspraken in de praktijk worden nageleefd. Uiteindelijk is naleving van de afspraken in de modelovereenkomst bij een controle van de Belastinginspecteur doorslaggevend bij de bepaling of er sprake is van zelfstandigheid of van loondienst.

Hoewel wij de uiterste zorg hebben besteed aan de inhoud van dit artikel, aanvaarden wij geen enkele aansprakelijkheid voor onvolledigheid of onjuistheid noch voor de gevolgen daarvan.